Józef Gąsiorowski III i Elżbieta z Hajków mieli 10 dzieci, z czego 4 zmarło dość wcześnie. Najbardziej nam znanym jest ich najmłodszy syn Władysław urodzony w 1870 r. Najstarszego syna Józefa IV (ur. 1855 r.) najczęściej się pomija, ponieważ nie związał się z Zelowem, chociaż również jest wybitną postacią, zasłużoną dla polskiej literatury. Podobnie pomija się trzeciego z synów Ludwika (ur. 1860 r.), który zamieszkał w Warszawie i był inżynierem. Gąsiorowscy mieli jeszcze 3 córki: Elżbietę Karolinę (wyszła za mieszkającego w Warszawie Jana Hampla), Stanisławę Bronisławę (która poślubiła swojego kuzyna Karola Pospiszyła) i Annę Marię (o której na razie wiem niewiele z braku dostępu do metryk z lat 1888-1899).
Józef Gąsiorowski IV po ukończeniu zelowskiej szkoły początkowej, pobierał nauki w gimnazjum w Piotrkowie Trybunalskim. Potem ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim na wydziale historyczno-filologicznym.
Tak pisze o tym jego córka Zofia Szmydt we wstępie do książki Stoi lipa, lipuleczka…
Do Petersburga ściągnął Józefa jego brat Ludwik, który studiował tam na kierunku inżynierskim. Początkowo Józef uczył historii i geografii w szkołach rosyjskich. W 1882 roku otrzymał stanowisko kustosza w Carskiej Akademii Nauk. Jako bibliotekarz w Carskiej Akademii pomagał polskim badaczom w dostępie do potrzebnych im źródeł i dokumentów.
Józef nie ograniczał się tylko do pracy naukowej. Razem z innymi Polakami mieszkającymi w Petersburgu, takimi jak Olszamowski Bolesław, czy Henryk Merczyng angażował się w działania polonijne w Petersburgu i działania na rzecz zachowania polskości. Razem z grupą skupioną wokół ruchu niepodległościowego organizował spotkania nazywane wieczorami mazurskimi, które z czasem przekształciły się w cykliczne bale. W trakcie tych spotkań zbierano pieniądze na działania związane z zachowaniem polskości. Tak zebrane pieniądze – 600 rubli – w roku 1886 Józef Gąsiorowski przekazał na cel zakupu drukarni, w której miała być drukowana „Gazeta Olsztyńska”.
Dwa lata wcześniej, w 1884 r. Józef Gąsiorowski odbył podróż po Mazurach i wędrując po wsiach spisał blisko 200 pieśni ludowych. Tak o tej wyprawie pisze jego córka:
Józef Gąsiorowski planował wydać zebrane pieśni w formie śpiewnika, jednak nie udało mi się wcielić tego projektu w życie.
W 1895 r. został przeniesiony do Czelabińska i objął posadę kontrolera przy budowie kolei transsyberyjskiej. Przeniesienie było wynikiem donosów jakie składane był na Gąsiorowskiego, a które sugerowały jego powiązania z socjalistami. Potem dzięki pomocy przyjaciół przeniesiono go do Rygi.
Józef Gąsiorowski zmarł 30 lipca 1901 roku w Rydze. Jego grób znajduje się na cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie. Jego żona Władysława z Holców z dziećmi (Zofią, Mirosławem, Bronisławem, Władysławą i Mirosławą) przeniosła się do Warszawy.
Z jego zbioru pieśni mazurskich do naszych czasów ocalała prawie połowa zebranych pieśni. Wydane zostały w 1976 r. przez jego córkę Zofię Szmydtową w książce „Stoi lipa, lipuleczka”. Zofia Szmydtowa była profesorem wydziału filologii polskiej Uniwersytety Warszawskiego i kierowała Katedrą Historii Literatury Polskiej. Wydała wiele publikacji dotyczących literatury polskiej i zagranicznej. Jej córka również Zofia (zobacz wpis na Wikipedii), była wybitną matematyczką. Pracowała jako wykładowca na Uniwersytecie Jagiellońskim i Uniwersytecie Warszawskim.
Udało mi się zakupić w antykwariacie książkę „Stoi lipa, lipuleczka” z pieśniami mazurskimi zebranymi przez Józefa Gąsiorowskiego. Poniżej przedstawiam wstęp do książki napisany przez jego córkę Zofię. Przy nadarzającej się okazji przekażę tę książkę do Muzeum Braci Czeskich w Zelowie.
Cały wstęp do książki napisany przez Zofię Szmydtową znajdziecie klikając w -> tutaj
Drzewo rodzinne możesz zobaczyć -> tutaj
Zobacz także wpisy o:
- Elżbiecie z Gąsiorowski Frezewittowej
- Mariannie z Gąsiorowskich Pospiechowej
- Annie z Gąsiorowskich Hajkowej
- Karolinie z Gąsiorowskich Frejowej – wkrótce
P.S. Syn Józefa, Bronisław (ur. 14 marca 1898 r.) W 1920 w czasie wojny z bolszewikami walczył w załodze pociągu pancernego „Zagończyk”. Zmarł w wyniku odniesionych ran 31 sierpnia 1920.
Jedna odpowiedź do “Józef Gąsiorowski carski bibliotekarz”
To wszystko jest bardzo ciekawe