Podtytuł: O szlacheckich rodach związanych z Zelowem
Nieszkowscy wywodzą się z Nieszkowic w powiecie Bocheńskim. Posługiwali się herbem Kościesza.
Część rodziny w XVI wieku przeszła na kalwinizm i przeniosła się do Wielkopolski w okolice Żychlina oraz Korzeniewa leżącego między Kaliszem a Koninem, a potem w połowie XVIII na ziemię wieluńską.
Znajdziemy ich w Walichnowach niedaleko Wieruszowa, gdzie znajduje się przepiękny zespół pałacowy. Pierwszym Nieszkowskim na Walichnowach był Stanisław Nieszkowski (ur. ok. 1690), porucznik wojsk koronnych w latach 1722-1725.
Stanisław Nieszkowski ożenił się 9.09.1725 r w Woli z Zofią Anną Suchodolską, z którą miał 5 dzieci: Teodora Stanisława, Bogusława, Zofię Eleonorę, Ludwikę Annę i Karola Andrzeja. Stanisław Nieszkowski zmarł w 1736 roku i został pochowany w Żychlinie, a Walichnowy przejął po nim syn Bogusław, łowczy ostrzeszowski. Walichnowy do Nieszkowskich należały do ok. 1859 r. Obecny klasycystyczny kształt pałacowi nadał August Nieszkowski. Historię pałacu i związanej z nim rodziny Nieszkowskich przeczytacie na stronach Dwory i Pałace Polski, a pełne Drzewo rodziny Nieszkowskich z Walichnowa zobaczycie tutaj.
Ale co Nieszkowscy mają wspólnego z Kącikiem i Zelowem?
Mają i to całkiem sporo.
Krewnym właścicieli Walichnowych był inny Stanisław Nieszkowski, którego syn Stanisław Jan Konstanty na początku XIX wieku stał się właścicielem dóbr Kącik. Jak do tego doszło i dokładnie kiedy nie udało mi się jeszcze ustalić. Ale prawdopodobnie najwcześniej nastąpiło to ok. 1800 r. Nie będę tutaj dokładnie wymieniać wszystkich członków jego rodziny. Informacje znajdziecie po kliknięciu w “Drzewo rodziny Nieszkowskich z Kącika”.
Wspomnę tylko, że dzieci Stanisława Konstantego były chrzczone w Zelowie, brały śluby w Zelowie, jak również w Zelowie były zgłaszane ich zgony. Być może niektórzy z nich zostali pochowani na pierwszym zelowskim cmentarzu. Dodatkowo historię potomków rodziny Nieszkowskich z Kącika opisuje Małgorzata Karolina Piekarska -pra 5 razy wnuczka Konstancji z Nieszkowskich Gorczyckiej – kliknięcie w zdjęcie przeniesie was na jej stronę. Nieszkowscy utracili dobra w Kąciku w wyniku represji za udział Hieronima Nieszkowskiego w Powstaniu Styczniowym w 1863 r.
Poniżej w tabeli kilkoro Nieszkowskich, którzy zostali ochrzczeni w Zelowie w Kościele Ewangelicko-Reformowanym:
To Nieszkowscy prawdopodobnie przekazali Petrozelinowi, że niedaleko Wielunia jest na sprzedaż majątek ziemski Zelów. Jeden z Nieszkowskich, Bogusław, właściciel dóbr Korzeniewo sam też oddał olendrom (osadnikom) w 1802 r. ziemie należące do jego majątku – źródło informacji – str. 98. Jego dwie córki najpierw Elżbieta Karolina, a potem Joanna były żonami Stanisława Konstantego Nieszkowskiego. Całkiem możliwe, że to Nieszkowscy również zaproponowali osadnikom Aleksandra Petrozelina na pośrednika. Zresztą sam Petrozelin wspomina, że przechodząc przez Czermin został zaproszony na spotkanie z grupą Czerminian i Taborianów, którzy poprosili go o pomoc w zakupie dóbr w Polsce. Co oznacza, że Petrozelin nie był dla nich pierwszym lepszym szlachcicem, ale darzyli go zaufaniem lub został im polecony.
Nieszkowscy, jako rodzina szlachecka znana w okolicy z pewnością dodawała wiarygodności zabiegom Petrozelina, być może również uczestniczyli oni w rozmowach dot. sprzedaży. Na udział Nieszkowskich w zakupie Zelowa wskazuje również Kazimierz Bem w swoim artykule “Ewangelicko-reformowane rody ziemiańskie na ziemi łódzkiej” – Rocznik Łódzki t.51 strona 155.
Dlaczego sami nie pośredniczyli w zakupie?
Ponieważ Aleksander Petrozelin był spowinacony z Nieszkowskimi poprzez swoją matkę Teofilę Bielską. Był szlachcicem bez własnego majątku, a pośrednictwo w zakupie Zelowa dawało mu szansę na jego zdobycie.
Kim była Teofila Bielska matka Aleksandra? Była córką Stanisława Wierusz Bielskiego i Teofili-Ludwiki Gorzeńskiej (ślub 30.07.1733 r. w Mielęcinie). Rodzina Wierusz Bielskich posługiwała się herbem Wieruszowa i była właścicielami części wsi Biała niedaleko Wieruszowa (nazywaną obecnie najdłuższą wsią w Polsce). Do nich też wcześniej należał majątek Walichnowy. Natomiast babka Aleksandra, Teofila Gorzeńska była krewną Jana Gorzeńskiego starosty starogardzkiego oraz łowczego Wielkiego Księcia Litewskiego, dworzanina i pułkownika gwardii konnej Króla Jana III Sobieskiego.
Potwierdzenie tych informacji znajdziecie w książce Szlachta kalwińska w Polsce, Szymona Konarskiego. Na stronie 15 poświęconej Bielskim w pierwszym akapicie znajdziecie informację, że Maria z Bielskich wyszła za mąż za Jana Nieszkowskiego. A na stronie 210 dot. Nieszkowskich znajduje się informacja, że w 1705 r. urodził się z tego małżeństwa syn Aleksander. A to nie jedyne małżeństwo między Bielskimi a Nieszkowskimi.
Z książki tej dowiemy się, że matka Aleksandra Petrozelina miała pięcioro rodzeństwa: siostry Bogumiłę Barbarę i Zofię Ludwikę, braci Andrzeja, Krzysztofa Stanisława i Andrzeja Macieja. Ojciec Teofili zmarł w 1747 r. Jej matka wyszła powtórnie za mąż, a zmarła w 1764 r.
O koligacjach rodzinnych i powiązaniach majątkowych świadczą poniższe zapisy, które znajdziecie na stronie Teki Dworzaczka.
Aleksander de Korwin Petrozelin nie wziął się znikąd. Nie był kimś kto podaje się za szlachcica. Nie był kimś kto pochodził z dalekiego Gdańska lub Małopolski (dot. to Jana Petrozelina ojca). Nie spotkał Świdzińskiego w czasie tajemniczych podróży po Europie czy Prusach.
Dzięki swojej matce oraz dziadkom był przedstawicielem polskiej szlachty kalwińskiej mającej długie tradycje na ziemi sieradzkiej i w Wielkopolsce.
W drzewach rodzinnych Nieszkowskich znajdziecie widoczne we wpisach z Tek Dworzaczka nazwiska – Bronikowskich, Chlebowskich, Kromno-Piotrowskich, Kosseckich, Potworowskich. Rodziny te skupione były wokół zborów kalwińskich w Żychlinie i Woli Tłumakowej (obecnie Wola Tłomakowa gmina Goszczanów, powiat sieradzki). Te same nazwiska występują w rodzinie matki Aleksandra Zofii Teofili Bielskiej.
Ten wpis nie jest skończony. Bardzo mnie wymęczyło zbieranie informacji do niego i muszę zrobić sobie przerwę. Uzupełnienia pojawią się wkrótce. Będę wdzięczna za komentarze 🙂