Nie znam dokładnie daty, kiedy Józef Słama „Starszy” przeniósł się z rodziną z Warszawy do Łodzi. Jednak był to wystarczający czas, by jego synowie zanim osiągnęli pełnoletniość, nauczyli się jak się robi interesy w Łodzi. Dla Słamów czas „Ziemi Obiecanej” zaczął się wraz z początkiem XX wieku.
Pierwszy firmę założy Józef Słama „Młodszy” w 1900-1901 r. Miał wtedy dopiero 23 lata i był świeżo po ślubie z Marią z Matejków. Mój pradziadek Paweł wolał wrócić do Zelowa i zająć się gospodarstwem gdzie przeniósł się ok. 1909-1910. Ich brat Jan poszedł w ślady starszego brata Józefa i trochę później również zajął się robieniem interesów. Prawdopodobnie Karol i Władysław pomagali im w prowadzeniu firm i pośredniczyli między nimi, a zelowskimi tkaczami.
W tamtym czasie, czyli w latach 1900-1918 wystarczyło kupić 2-3 maszyny do szycia, zatrudnić szwaczki (np. żonę, szwagierkę czy siostrę – Anna w akcie ślubu miała wpisane, że była krawcową) i prowadzić szwalnię w domu chałupniczo, by móc nazywać się fabrykantem 🙂 I właśnie tak powstały pierwsze firmy Józefa Słamy – zarejestrowane w kamienicach, w których mieszkali Słamowie.
Najpierw było to mieszkanie przy Piotrkowskiej 261, a potem przez długie lata, przy Piotrkowskiej 243. Ostatnia firma, którą Józef zarejestrował mieściła się w kamienicy przy ul. Radwańskiej 52 i została przekazana jego synowi Janowi w lutym 1933 roku.
Pierwszy sklep Józef Słama uruchomił przy ul. Piotrkowskiej 261 a trochę później pod numerem 243. A w latach 30 XX wieku otworzył też sklep przy Piotrkowskiej 21. Ten sklep działał jeszcze w czasie II wojny światowej i krótko po jej zakończeniu.
Bracia Słamowie mieli również sklep w Warszawie – przy Wroniej 52 (obecnie jest to rozpadająca się rudera przy biznesowym centrum Warszawy), a także składy towarów w Żyrardowie.
Przez kilka lat był w spółce z Leopoldem Sommerem „Sommer, Słama i S-ka”, która zajmowała się produkcją mebli i stolarki budowlanej. W Archiwum Państwowym w Łodzi dostępne są dokumenty rejestrowe kotła parowego na nazwisko Józefa Słamy.
Szukając informacji udało mi się znaleźć kilkanaście ogłoszeń Jana Słamy w różnych głównie łódzkich czasopismach lub rejestrach handlowych.
Poniżej kilka z nich:
W kamienicy przy Radwańskiej 52 miała powstać szwalnia i pończoszarnia. Jej plany można znaleźć w Archiwum Państwowym w Łodzi.
Nie zawsze Józefowi sprzyjało szczęście. W 1913 roku skradziono mu kasetkę z wekslami na prawie 490 rubli. Ogłoszenia takie jak to poniżej, ukazywały się przez kilka tygodni w gazecie Nowa Gazeta Łódzka.
W 1922 pojechał do Czech wraz z delegacją potomków Braci Czeskich chętnych do powrotu do ziemi ojców. Ostatecznie kupił w okolicach Zabrechu dom z ogrodem oraz budynek – magazyn – który miał służyć za skład towarów lub tkalnię. Niestety kryzys nie pozwolił mu rozwinąć tak interesów, jak miało to miejsce w Polsce.
Większość towarów jakie Józef sprzedawał i z jakich produkował swoje fartuchy, pochodziła od zelowskich tkaczy. W latach 30 wybudował niewielką tkalnię w Zelowie. Budynek stoi do dziś. Ale nie jest używany.
W 2016 powstała praca dyplomowa pod tytułem „Religions“ Reemigratoion Between Two Wars opisująca dokładnie wydarzenia związane z tą delegacją i powrotem Braci Czeskich. Napisana jest w języku czeskim przez Michaele Klusákovą – link do tej pracy znajdziecie w Źródłach. Józef Słama jest w niej wymieniany.
Józef Słama był również właścicielem 2 działek na ul. Różanej w Łodzi. Przez jakiś czas był członkiem Urzędy Skarbowego w Łodzi. Był zaangażowany w życie powstającej na początku XX wieku parafii Ewangelicko-Reformowanej w Łodzi.
Józef Słama ożenił się z Marią z Matejków 28 stycznia 1901 r. w Zelowie.
Była córką Bogumiła Matejki i Marii Jersak.
Urodzoną w Zelowie *11.08.1883.
Zmarła ✝24.05.1949 r. w szpitalu w Sumperk, Czechosłowacja.
Józef i Maria mieli 4 dzieci:
| Rok urodzenia | Imię i nazwisko/ Data urodzenia i śmierci Małżonkowie |
|---|---|
| 1906 | Jan Mirosław Słama – ur. *22.05.1906 r. w Łodzi – ożenił się z Anną Słama ( córką Karola Słamy i Amali Czap, ur. *25.10.1908 r. w Český Háj – Wołyń, Ukraina, zmarła ✝ w 1980 r.) Ok. roku 1956 wyjechali na stałe do Czechosłowacji. Jan Słama zmarł w ✝1987 w Litomierzycach. Dzieci: Vera Słama – ur. *24.05.1932 r., ✝zm. 28.12.2003 r. wyszła za mąż za Bohdana Ignacego Malanowicza Lidia Słama – ?? |
| 1908 | Mirosława „Mira” Słama – ur. *6.03.1908 r. – wyszła za mąż za dr Karola Macka (ur. w *1902 w Józefatowie). Dzieci: Karol, Alena, Milena, Kaja Syn Miry, Karol napisał książkę „Fontes” opisującą historię rodziny Macków, Braci Czeskich na tle wydarzeń historycznych i jemu współczesnych. |
| 1909 | Józef Bogusław Słama – ur. *9.09.1909 r. w Łodzi, zm. w ✝1947 w Łodzi. |
| 1918 | Maria Lidia Słama – ur. *5.01.1918 r. – wyszła za mąż za ks. Jerzego Jelena. Po wojnie pracowała w Filharmonii Łódzkiej i Teatrze Wielkim w Łodzi. Zmarła w ✝6.12.1985 r. w Łodzi |
Prawdopodobnie tuż przed wojną Józef wyjechał wraz z żoną do Zabrehu. Wcześniej w Pradze osiedliła się jego córka Mirosława wraz z mężem dr Karolem Mackiem. Zmarł w Pradze w ✝26.04.1946 r. Oboje zostali pochowani na cmentarzu w Zabrehu.
Niedawno miałam okazję odwiedzić cmentarz w Zabrehu i udało mi się odnaleźć ich grób.
Na tablicy, obok fragmentu psalmu 91 VI „Kto mieszka pod osłoną Najwyższego, w cieniu Wszechmocnego przebywać będzie.” znajdziemy informację, że Józef i Maria byli czeskimi exulantami – czyli wygnańcami.